لقاءالله مشاهده جمال و زیبایی خدا از طریق مشاهده جلوه های او در مظاهر و موجودات عالم است. در فرازی از دعای سحر ماه مبارک رمضان آمده است: «اللهم انی اسالک من جمالک باجمله و کل جمالک جمیل اللهم انی اسالک بجمالک کله؛ خدایا! من زیباترین زیباییات را از تو درخواست می کنم و همه زیبایی تو زیبا است، پس من همه زیبایی تو را درخواست میکنم.»
زیبایی ذات پاک خداوند در آفریده ها، کلمات، لطف و رحمت او ... جلوه گر شده است. البته دنیا به جهت محدودیت های ذاتی خود نمی تواند مظهر اکمل و اتمّ جمال جمیل الهی باشد و در عوالم دیگر که از سعة وجودی بیشتری برخوردارند، جمال دل آرای الهی با ظهور بیشتری برای مؤمنان جلوه گر خواهد شد. بعید نیست مؤمنان حقیقی در این دنیا بتوانند از مشاهدة جمال الهی بهره مند شوند اما بهره کامل آنها در آخرت است که بدون محدودیت های عالم ماده به مشاهده و لذت از جمال حضرت حق خواهند پرداخت.
بیشترین لذت عارفان در دنیا از مشاهده جمال حضرت حق در جلوه های گوناگون او می باشد. از این رو رفتن به بهشت برای عارفان آن قدر جاذبه ندارد که دیدن جمال جمیل حق جذاب و اشتیاق آور است. به همین جهت خدای متعال لذات معنوی و جسمانی را در بهشت جمع نموده است و در آنجا مؤمنان را از لذت مشاهدة جمال الهی در کنار لذات دیگر، به اندازة ظرفیت آنها برخوردار خواهد ساخت.
تجلی کرد یارم تا که گیتی را بیاراید ولی چون نیک دیدم، خویشتن را خواست بنماید
به جز آئینهی رویش، نبیند روی نیکویش که آن زیبنده صورت را جز این معنی نمی شاید
کدامین دیده را یارا، که بیند آن دل آرا را؟ جمال یار را دیدن، به چشم یار می باید
مفتقر
دیدن یار و معشوق از آغاز مورد توجه انسان ها بوده است. این علاقه به دیدار باعث به وجود آمدن بحث هایی با عنوان لقاءالله گردیده است که در علم کلام و عرفان جایگاه خاصی دارد؛ معروفترین آنها درخواست حضرت موسی(ع) از خداست: «وَ لَمَّا جَاء مُوسَى لِمِیقَاتِنَا وَ کَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِی أَنظُرْ إِلَیْکَ قَالَ لَن تَرَانِی وَ لَکِنِ انظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَکَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِی فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَکًّا وَ خَرَّ موسَى صَعِقًا فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَکَ تُبْتُ إِلَیْکَ وَ أَنَاْ أَوَّلُ الْمُؤْمِنِینَ ... ؛ و چون موسى به وعده گاه آمد و پروردگارش با او سخن گفت، عرض کرد: پروردگارا خود را به من بنماى تا تو را تماشا کنم. خداوند فرمود: هرگز مرا نخواهى دید؛ لیکن به کوه نگاه کن پس اگر بر جاى خود قرار گرفت به زودى مرا خواهى دید. پس چون پروردگارش به کوه جلوه نمود آن را متلاشی ساخت و موسى مدهوش بر زمین افتاد و چون به خود آمد گفت: تو منزهى؛ به درگاهت توبه کردم و من اولین مومن هستم.»(اعراف، آیه143) این درخواست و پاسخ، مورد توجه شاعران قرار گرفته و هرکدام به نحوی آن را مطرح کرده اند:
گویم «ارنی» و زار گریم ترسم ز جواب «لن ترانی»
عطار
به فلک برآ چو عیسی «ارنی» بگو چو موسی که خدا تو را نگوید که خموش«لن ترانی»
مولوی
و یا چون موسی عمران در این راه بـرو تا بشنوی «انی انا الله»
تو را تا کوه هستی پیش باقی است صدای لفظ «ارنی» «لن ترانی» است
محمود شبستری
هر یک از شاعران به نوعی درخواست دیدار یار داشته اند. یکی، دیدن معشوق را تنها آرزوی خود اعلام کرده است:
همه هست آرزویم که ببینم از تو رویی چه زیان تو را که من هم برسم به آرزویی؟!
به کسی جمال خود را ننموده ای و بینم همه جا به هر زبانی، بود از تو گفت و گویی!
فصیح الزمان شیرازی
دیگری، دیدن یار را مانند ابری می داند که در بیابان برای تشنه ای ببارد:
دیدار یار غایب دانی چه ذوق دارد ابری که در بیابان بر تشنه ای ببارد
سعدی
و سومی گدایی در کوی یار را به پادشاهی ترجیح داده و آن را بالاترین سرمایه ودولت می نامد:
دانی که چیست دولت، دیدار یار دیدن در کوی او گدایی بر خسروی گزیدن
حافظ
در خواست دیدار خدا در دعاها هم وارد شده است همه حضرات معصومین(ع) در مناجات شعبانیه ضمن درخواست کمال انقطاع، از خدا خواسته اند تمام حجاب ها ـ حتی حجاب های نور ـ را پاره کند تا به دیدار آن محبوب مستور نایل شوند. البته خدا نیز بی میل نیست که عاشق دلباخته اش برای دیدن او بکوشد. خداى تعالى به داود(ع) وحى فرمود: «اى داود! هر کس محبوبى را دوست بدارد سخنش را باور کند و هر که از محبوبى خوشش آید کرده هاى او نیز در نظرش پسندیده آید و هر که به محبوبى اعتماد داشته باشد به او تکیه کند و هر که شیفته محبوبى باشد براى دیدن او بکوشد.»(بحارالانوار: ج67 ، ص23)
