سفارش تبلیغ
صبا ویژن

یادداشتهای پراکنده

 

 حاج ملاعبدالرحیم طالب زاده  از نویسندگان خارج از کشور در نهضت مشروطه بوده است. اگر چه از کودکی تبریز را ترک کرده و در تفلیس ساکن شده و با زبان روسی آشنا شده است ولی اصالت ملی خود را حفظ کرده و تمام آثار خود را به زبان فارسی نوشته است ـ در حالی که با زبان فارسی کاملاً آشنا نبوده است ـ از احوال و زندگی نامه او اطلاعات زیادی در دست نیست ولی از خلال نوشته هایش مشخص می شود وی مسلمان معتقدی بوده و بیش از حد به ایران عشق می ورزید.

      یحیی آرین پور در مورد شیوه نویسندگی طالبوف، یحیی آرین پور می نویسد : « زبان طالبوف ساده و بسیار پخته و شیواست و جای تعجب است که او با اینکه آذربایجانی و ترک زبان بوده و عمر خود را در خاک روسیه و دور از محیط ایران بسر برده چگونه توانسته است فارسی را به این روانی بنویسد»(از صبا تا نیما، ج اول، ص 289)

      طالبوف در ادبیات فارسی تبحر چندانی نداشت و تنها در اثر کثرت مطالعه ، با زبان فارسی آشنا شده بود لذا می نوشت و با انشاء بی تکلف خود سبک تازه ای را به وجود آورد ، ولی آثار او از اغلاط انشائی مصون نمانده است. وی لغات بیگانه را ـ که معادل فارسی آن را بلد نبوده ـ عیناً نقل کرده است و بعضاً کلماتی را که امروزه معادل عربی آنها در زبان فارسی رایج است ـ و وی اطلاعی از آنها نداشته ـ با لغات مهجور فارسی که امروزه غریب می نماید در آثار خود آورده است، به عنوان مثال طالبوف به جای اینکه بنویسد « هوا اشباع نشده بود » می نویسد « هوا سیر نشده بود امروز سیر شد » و بعضاً و در مورد کلمات فرنگی دخیل در زبان فارسی خود معادلی شیرین برای آنها ساخته است مثلاً برای « صفحه گرامافون : لوح محفوظ » و برای « موتور : ام الاسباب » را ابداع کرده است .

      طالبوف در مورد شیوه نگارش خود در نامه ای به میرزا یوسف خان اعتصام الملک می نویسد: « ... بنده به زبان روسی آشنا هستم ، فرانسه نمی دانم و خط روسی را بسیار بد می نویسم ، خط ایرانی طبیعی بنده تعریفی ندارد. عربی را هیچ بلد نیستم ، فارسی را معلوم است چنان می دانم که عرب و فرانسه را . با وجود این از برکت کثرت مطالعه و زور مداومت بعضی آثار محقر به یادگار گذاشتم که اخلاف بنده تکمیل نموده و بنده را مهندس انشای جدید بدانند.»

از آثار او می توان کتابهای زیر را نام برد:

الف ) مسائل الحیات

ب ) سفینه طالبی

پ ) مسالک المحسنین

ت ) نخبه سپهری (خلاصه ای از ناسخ التواریخ در احوال رسول اکرم (ص)

ث) رساله فیزیک

ج ) پندنامه مارکوس قیصر روم (ترجمه از ترجمه روسی )

چ) سیاست طالبی

ح ) رساله هیات جدیده (ترجمه از ترجمه روسی)

خ) ایضاحات در خصوص آزادی

نمونه ای از نثر طالبوف

از کتاب مسالک المحسنین

... کاغذ سوم را باز کردم. می نویسد : " یا محسن قد اتاک المسئ" هنوز بیکارم و زندگی خود بیزار به قول قائم مقام مرحوم مضی ز من " والناس یستشفعون بی ، عهد مردان گذشته ... شعور و کفایت به چکار، بیار ، " آن سیه چرده که شیرینی عالم با او " بود و معروف شماست ، سرتیپی را گرفت. که می تواند منکر قدردانی رجال ما باشد؟ می دانی چه شب ها بیدار مانده بود؟ فمن طلب العلی سهر اللیالی! خواهید فرمود سرتیپی بی غوج ایران ، حضیض بی اوج یا سراب بی موج است . گیرنده مغبون است نه دهنده ، بلی در تعیین عمق حمق بایع و مشتری قیاس بنده بی اساس است. بعد از این تلافی مافات را حاضر ...قیمت املاک ده بر یک ترقی نموده، گندم بهای خون مردم شده ، از آسمان احتکار برای زهاد گندم پرست او را نازل گذشته : اللهم ارزقنا قریه واسعه و مرزعه تاسعه ... 

 

 


 

  شهریارا تو به شمشیر قلم در همه آفاق                 به خدا ملک دلی نیست که تسخیر نکردی

           فرهنگ سازی و تقابل با ظلم، در طول تاریخ بشری مخصوصاً در صدر اسلام بخش عمده ای از وظایف شاعران را تشکیل می داده و در مقابل، شاعران درباری در تحکیم و استواری اندیشه های ستمگری شاهان ، مؤثر و در خور توجه بوده است. شاعران رزمی با اشعار حماسی خود توانسته اند از انحراف جامعه جلوگیری نموده و جامعه را در جریان ستم ستیزی، جاری و جاوید نمایند و به این شکل از اندیشه و حیثیت ملت ها و ادیان صیانت نموده اند و بعکس شاعران بزمی دقیقاً نقط? مقابل شاعران رزمی بوده اند. شاعران فرهنگ ساز که رسول اکرم (ص) و ائم? اطهار(ع) از آنان تمجید نموده اند کم نیستند. شهریار نیز از زمر? شاعرانی بوده که مهر مقبولیت ائمه را با خود همراه داشته است.

        اشعار شهریار در باب تعهد ایمانی تنها ویژه حوادث پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیست& بلکه او در فرازهای مختلفی به دفاع فرهنگی از ارزشها برخاسته و نیز تیغ سرخ زبان خود را علیه ظلم از نیام کشیده است .

        شهریار، پس از پیروزی انقلاب اسلامی چنان محبتی به امام و رهبر کبیر انقلاب نشان می‌دهد که می‌گوید: هیچ شعری را پر محتواتر و نغزتر از این بیت شعر نمی‌بینم که :

                                                                        خدایا خدایا تا انقلاب مهدی  خمینی را نگهدار

          ما شهریار را بیشتر با شعر « علی ای همای رحمت » می شناسیم و کمتر به اشعار جبهه و جنگ و حماسی این شاعر مومن و وطن دوست غیرتمند توجه شده کرده ایم. دفاع از ارزش های اعتقادی و ملی یک ملت و پایه گذاری و جریان سازی فرهنگی آن به عهده فرهنگ سازان می باشد . تقویت فرهنگ مذهبی و ملی یک کشور همانند تقویت روح در جسم است و در حقیقت تمام هویت انسان ها به بعد روحانی آنان و شخصیت یک ملت به فرهنگ آن ملت وابسته است و زمانی اهمیت امثال شهریار دانسته می شود که تأثیر اشعار حماسی او را در تهییج معنوی رزمندگان مورد مطالعه قرار دهیم. با بررسی اجمالی در می یابیم که اندیشه جهادی، ظلم ستیزی و شهادت طلبی و ایثار گستری از مختصات شعرهای شهریار می باشد. اگر چه بعضی از هم مسلکان و یا حتی برخی علاقه مندان او رویکرد فرهنگی شهریار و ستایش او در باب دفاع مقدس ملت مسلمان ایران را نمی پسندیدند و در برخی موارد و مواقع به سرزنش او نیز پرداخته اند اما او صادقانه و خالصانه به این میدان وارد شد و دین خود را در حساسترین برهه تاریخ کشور ادا کرد. آغوش باز شهریار در دیدارهایش با رزمندگان دلیلی روشن بر اخلاص و صداقت او در ایمان قلبی اش به انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ملت است.

Image for post

          شهریار در درون آرام و صمیمی خود روح پر تلاطم حماسی داشت  و در بحبوح? سال های دفاع مقدس نمی توانست آن را بدون ادای دین برای حماسه سازان آرام کند و الحق که آثار ماندگار و خالصانه ای را در دفتر انقلاب اسلامی به نام خود به ثبت رساند . کاروان های رزمندگان عاشق با اشعار پرمایه و محرک و ایمانی او بدرقه می شدند و در میادین ستیز با کفر نیز سروده های او ورد زبان ها بود:

                                                                    سلام

                                سلام ای جنگجویان دلاور                     نهنگانی به خاک و خون شناور
                          سلام ای صخره های صف کشیده          به پیش تانک های کوه پیکر
                             صف جنگ و جهاد صدر اسلام                 صف عمار یاسر، مالک اشتر
                               ولی الله اعظم با شماهاست                 ملائک در رکابش یار و یاور
                              به قرآن وصف او (بنیان مرصوص)             صف مولا علی، سردار صفدر
                                    سلام ای کربلای خون هویزه                 حسینت بود با یاران دیگر
                             هنیاًلک، که در یک طرفه العین                به طوبا می چمی و حوض کوثر
                                   سلام ای پیرمردان مجاهد                     دل از جان کنده همپای پیمبر
                                     نماز جمعه دشمن شکن را                    به پادارید در اقطار کشور...

Image for post

                                                            روز قدس

                  جهاد عشق تو پیروزی است پایانش           که دست پرور سیمرغ ‌پور دستانش

                  مسلم است که قصد جهاد انسانساز              جهان آینه است وجمال انسانش

                  شهید ما، دوجهانش مهیز پیروزی است           چرا که دولت جاوید یافته جانش

              به صحنه‌های جهاد این نمایشت علنی است             که با مجاهده جان می‌رسد به جانانش

                     تویی که فتنه غواص تفته دریایی                      نهنگ عشق چه بیم از نهیب طوفانش

               مقام نخل شهادت به سدره وطوباست                   سعادت است که دستی رسد به دامانش

                  سری که خضر وسرِآّب جوید او                               در این سرابِ جهان سر کجا وسامانش

                      تویی که نامزد فتح قل? قدسی                      بشارتی که خدا می‌دهد به قرآنش

                    نداند آنکه به بازی گرفته چشم ستم                       که خود چهاکنداین سیل اشک وطغیانش

              مریض آن مرض مضمنی است که استضعاف                   در آخرین شب این مخرقه است وبحرانش

                          تو شهریار همه ناتوان ببین خود را                             که ناتوانی ماهم خداست تاوانش