یادداشتهای پراکنده

حضرت موسى(ع) پس از تبلیغ و دعوت فرعون و قبطیان با ارائه معجزات گوناگون و عدم پذیرش آنها، مأمور ‏شد که نیمه­شب با بنى­اسرائیل از مصر کوچ کنند. بنی­اسرائیل شبانه حرکت کردند، فرعون نیز با هزاران سوار نظام به دنبال آنان حرکت کرد. بنى­اسرائیل به دریا رسیدند و آل فرعون نیز به دستور فرعون، به دنبال آنان به راه خود ادامه دادند؛ بنی­اسرائیل محاصره شده بین دریا و لشگر نیرومند فرعون از اینکه همراه حضرت موسی(ع) هر روز مورد آزار فرعونیان قرار می­گیرند، ابراز ناراحتی کردند. فرمان الهی نازل شد: «فَأَوْحَینا إِلى‏ مُوسى‏ أَنِ اضْرِبْ بِعَصاکَ الْبَحْرَ فَانْفَلَقَ فَکانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ الْعَظِیمِ؛ پس به موسى وحى کردیم، عصایت را به دریا زن، دریا از هم شکافته شد و هر بخشى همچون کوه عظیمى بود.»(شعراء، آیه63)

دریا از هم شکافته شد و بنى­اسرائیل رد شدند؛ وقتى که فرعون و یارانش وارد دریا گردیدند، دریا متلاطم شد و فرعونیان را غرق کرد. اجساد لشکر فرعون روى آب قرار گرفت و بنى­اسرائیل آنها را با چشم خود دیدند. بدین صورت حضرت موسی(ع) قوم بنی­اسرائیل را از طریق شکافتن دریا از مصر خارج نمود.

إعجاز از ماده «عجز» است که در لغت به معنای ضعف می ­باشد؛ در اصطلاح به این معناست که انسان کار فوق‌العاده‌ای انجام دهد و با آن کار، هم دشمن خویش را ناتوان کند و هم غیر او از انجام آن کار ناتوان باشد.(ر.ک: مجمع البحرین، ج4، ص24) به بیان دیگر، معجزه عبارت است از امر خارق‌العاده‌ای که با اراده خدای متعال از شخص مّدعی نبوت ظاهر می­ شود و نشانه صدق نبوت وی می ­باشد. اگر این کار خارق­العاده را اولیاء الله انجام دهند،کرامت نامیده می ­شود.

به اعجاز عصا موسی عمران            به ایجاب دعا عیسی مریم

انوری

سایه زان پیکر پر نور بیفتد به زمین             نه به اعجاز به میراث رسول مختار

محتشم کاشانی

معجزه، کار خارق العاده‌ای و بر خلاف قوانین عادی و جاری طبیعت است که پیامبران الهی به منظور اثبات ادعای رسالت خود انجام می‌دهند. اقداماتی که انسان‌های عادی از انجام مشابه آن عاجز و ناتوان هستند.

در کتاب های روایت و تاریخ معجزه‌های بسیاری به پیامبر اسلام(ص) نسبت داده شده است. معجزات آن حضرت(ص) به دو گروه مادی و معنوی تقسیم شده است. از معجزات مادی و محسوس می­ توان به شق‌القمر، حرکت درخت، تسبیح گفتن سنگ‌ریزه‌ها و... اشاره کرد. قرآن و اخلاق و سیره نبوی، در زمره معجزات معنوی ایشان قرار دارد.

معجزات مادی و محسوس رسول اکرم(ص) مانند معجزه ­های سایر انبیا، از قبیل تبدیل عصا به اژدها توسط حضرت موسی(ع) و زنده کردن مرده توسط حضرت عیسی(ع) در یک مقطع خاص زمانی اتفاق افتاده و با گذشت زمان کمرنگ شده و خیلی مطرح نیستند؛ در حالی که قرآن در جایگاهی بالاتر از زمان و مکان قرار دارد و با گذشت زمان، حقایق بیشتری از آن کشف می ­گردد و جلوه آن پررنگ می ­شود.

قرآن کریم، معجزه جاودان پیامبر اسلام(ص) است. معجزه بودن قرآن به معنای آن است که این کتاب از جهات مختلف (لفظ، معنا، ساختار و...) دارای ویژگی‌هایی فوق بشری است و بشر از آوردن مانند آن ناتوان است. به همین جهت، قرآن ساخته دست بشر نیست، بلکه کلام خداست. برای اثبات اعجاز آن، در آیات متعددی تحدّی شده است. تحدی بدین معناست که خداوند در قرآن از منکران خواسته است که اگر قرآن را کلام خدا نمی‌دانند، مانند آن بیاورند و از آنجا که هیچ کس نتوانسته است مانند آن بیاورد، حقانیت کلام الهی به اثبات می‌رسد.(ر.ک: معجزات النبی، ص7)