ای نام تو بهترین سر آغاز بی نام تو نامه کی کنم باز
نظامی
در دستورات دینی اسلام تأکیده شده است که هر گفتار و عملی باید با نام خدا شروع شود. قبل از همه خداوند متعال به این اصل عمل نموده و سوره های قرآن را ـ به استثناء سوره توبه ـ با نام خودش آغاز کرده است. گفتن بسم الله در آغاز هر کار، علاوه بر شروع کردن با نام خدا، یاری خواستن از نام او را هم همراه خود دارد؛ یعنی: هم با نام او شروع میکنیم و هم از او یاری میخواهیم.
به گواهی قرآن مجید، انبیا کارها و سخنان خود را با نام خدا شروع می کردند؛ به عنوان مثال حضرت نوح(ع) هنگام سوار کردن یارانش به کشتی، نام خدا را یادآور میشود: «حَتَّى إِذَا جَاءَ أَمْرُنَا وَ فَارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِیهَا مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ وَ أَهْلَکَ إِلا مَنْ سَبَقَ عَلَیْهِ الْقَوْلُ وَ مَنْ آمَنَ وَ مَا آمَنَ مَعَهُ إِلا قَلِیلٌ* وَ قَالَ ارْکَبُوا فِیهَا بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَ مُرْسَاهَا إِنَّ رَبِّی لَغَفُورٌ رَحِیمٌ؛ تا آنگاه که فرمان ما در رسید و تنور فوران کرد فرمودیم: در آن[کشتى] از هر حیوانى یک جفت با کسانت مگر کسى که قبلا در باره او سخن رفته است و کسانى که ایمان آورده اند، حمل کن و با او جز[عده] اندکى ایمان نیاورده بودند و[حضرت نوح(ع)] گفت: در آن سوار شوید، حرکت شما با نام خدا باشد و هم توقف شما با یاد او، بى گمان پروردگار من آمرزنده مهربان است.»(هود، آیات41ـ40) و نیز حضرت سلیمان نامه خود به ملکه سبا را با بسم الله شروع می کند: «قَالَتْ یَا أَیُّهَا الْمَلأ إِنِّی أُلْقِیَ إِلَیَّ کِتَابٌ کَرِیمٌ* إِنَّهُ مِنْ سُلَیْمَانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ * أَلاتَعْلُوا عَلَیَّ وَ أْتُونِی مُسْلِمِینَ؛[ملکه سبا] گفت: اى سران[کشور] نامه اى ارجمند براى من آمده است که از طرف [حضرت] سلیمان[(ع)] است و[مضمون آن نامه] این است به نام خداوند رحمتگر مهربان، بر من بزرگى نکنید و مرا از در اطاعت درآیید.»(نمل، آیات31ـ29)
با توجه به ضعف نیروى انسانها و ناپایداری برنامه ها لازم است کارها به ذات قدرتمند، پایدار و نامحدود الهی پیوند داده شود تا باقی بماند. رسول گرامی اسلام(ص) فرمودند: «کُلُّ أمرٍ ذى بالٍ لَم یُذکَر فیهِ بِسمِ اللّهِ فَهُوَ أَبْتَرُ؛ هر کار ارزشمندى که در آن بسم اللّه ذکر نشود ناقص است.»(بحارالأنوار، ج 76، ص305) بدیهی است پایداری عمل به ارتباط آن با خدا بستگی دارد. کاری که با نام خدا شروع شود، رنگ الهی به خود گرفته و جنبه قدسی پیدا می کند و جاودانه مى ماند؛ در مقابل، اگر کاری با نام خدا شروع نشود، به پایان نمی رسد.