در طول تاریخ، انسان سرگردان در جهان متلاطم به دنبال گمشده ای به نام «آرامش» بوده است. مکاتب گوناگون در مورد این گمشده، دیدگاه های مختلفی داشته اند؛ از نظر مکتب اسلام، آرامش و طمأنینه امری واقعی و دست یافتنی است. برای به دست آوردن آن عوامل و راه هایی وجود دارد که ذکر و یاد خدا مهمترین آنهاست. انسان کمال جو که در جستجوی کمال مطلق است، نمی تواند با چیزهای محدود به آرامش برسد. توجه به غیرخدا انسان را از یاد خدا باز مى دارد؛ غفلت از یاد خدا و اعراض از ذکر او زندگی را تنگ و تاریک می کند: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکًا وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَى* قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمَى وَ قَدْ کُنْتُ بَصِیرًا* قَالَ کَذَلِکَ أَتَتْکَ آیَاتُنَا فَنَسِیتَهَا وَ کَذَلِکَ الْیَوْمَ تُنْسَى؛ و هر کس از یاد من دل بگرداند در حقیقت زندگى تنگى خواهد داشت و روز رستاخیز او را نابینا محشور مى کنیم. مى گوید: پروردگارا چرا مرا نابینا محشور کردى با آنکه بینا بودم؟ مى فرماید همان طور که نشانه هاى ما بر تو آمد و آن را به فراموشى سپردى امروز همان گونه فراموش مى شوى.»(طه، آیات126ـ124)
یاد خدا تمام پریشانی ها را از دل انسان دور کرده و او را به آرامش واقعی می رساند. بنابر این یاد خدا و ذکر کثیر در آیات قرآن و احادیث از اهمیت فراوانی برخوردار است. بدیهی است منظور از ذکر خدا تنها یادآوری به زبان نیست بلکه توجه تمام وجود به ذات پاک خدا مدنظر بوده است، توجهی که انسان را از گناه باز می دارد و به اطاعت از او دعوت می کند: «الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ همان کسانى که ایمان آورده اند و دلهایشان به یاد خدا آرام مى گیرد آگاه باش که با یاد خدا دلها آرامش مى یابد.»(رعد، آیه28)