انسان ها حالات مختلف روحی دارند که حبّ و بغض از آن جمله اند؛ گاهی محبت بر دل انسان غلبه می کند و گاهی بغض و کینه غالب می شود. ریشه بسیاری از کارهای انسان ها محبت یا عداوت است؛ البته کینه فقط یک حالت قلبی است، اگر نمود خارجی داشته باشد «عداوت» گفته می شود.
بدیهی است کینه و کدورت در طول زمان رشد می‌کند و تأثیر مخربی بر سلامت روحی و جسمی انسان دارد. اگر مدام به وقایع گذشته فکر شود و بغض و کینه در دل ماندگار گردد، جسم در وضعیت جنگ و گریز قرار می گیر‌د. در این حالت هورمون‌هایی که آزاد می‌شود روی فشارخون تأثیر می‌گذارد و تپش قلب را بالا می‌برد؛ احتمال دارد انسان تا مرحله سکته پیش برود.
انسان کینه‌جو همواره می خواهد از طرف مقابل انتقام بگیرد، بنابر این همیشه در عذاب است؛ غافل از اینکه کسی که بخواهد دیگری را بیازارد، ابتدا خود را آزار می دهد. تنها راه نجات از آسیب کینه، بخشیدن کسی است که به ما صدمه زده است. البته این کار سخت است ولی ناممکن نیست. باید به خود القاء کنیم که می خواهیم در گروه مومنان باشیم. یکی از ویژگی‌های مومنان، پرهیز از کینه‌توزی است. آنان همواره از خداوند می خواهند که کینه مومنان را در دل نداشته باشند: «وَ الَّذِینَ جَاؤوا مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَ لإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالإِیمَانِ وَ لاتَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّکَ رَئوفٌ رَحِیمٌ؛ و کسانى که بعد از آنان آمده اند مى گویند: پروردگارا بر ما و بر آن برادرانمان که در ایمانآوردن بر ما پیشى گرفتند ببخشاى و در دلهایمان نسبت به کسانى که ایمان آورده اند کینه اى مگذار پروردگارا راستى که تو رئوف ومهربانى.»(حشر، آیه10)
کینه‌توزی و دشمنی، روح انسان را بیمار می‌کند؛ چنین انسان ها از تقرب به خدا و هم‌نشینی با عرشیان محروم می‌شوند. در مورد کینه و کینه توزی و آثار آن نکاتی باید مد نظر قرار بگیرد:
ـ کینه از وسوسه‌های شیطان است و از آن برای ایجاد تفرقه و دشمنی بین مومنین، استفاده می‌کند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الأَنْصَابُ وَ الأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ* إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَ الْبَغْضَاءَ فِی الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ؛ اى کسانى که ایمان آورده اید شراب و قمار و بت ها و تیرهاى قرعه پلید [و]از عمل شیطان هستند پس از آنها دورى کنید؛ باشد که رستگار شوید. همانا شیطان مى خواهد با شراب و قمار میان شما دشمنى و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد پس آیا شما دست برمى دارید؟»(مائده، آیات91 ـ90)
ـ اغلب، دلهای بیمار، بغض و کینه را در خود نگه می دارند: «أَمْ حَسِبَ الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْیُخْرِجَ اللَّهُ أَضْغانَهُمْ؛ آیا کسانی که در دل‌هایشان مرضی هست، پنداشتند که خدا هرگز کینه آنان را آشکار نخواهد کرد؟»(محمد، آیه29)
ـ کینه، عذاب و اندوه در پی دارد. امام علی(ع) می فرمایند: «اَلْحَقودُ مُعَذَّبُ النَّفْسِ، مُتَضاعَفُ لهَمِّ؛ کینه‌توز، روحش در عذاب و اندوهش دو برابر است.»(غررالحکم، ج 1، ص168)
ـ کینه در دل پنهان نمی‌ماند و مانند بذر میوه پس از مدتی سربرمی آورد و فتنهای ایجاد می کند. در عرف مردم هم گفته می شود: فلانی در جامعه بذر کینه می پاشد باید منتظر نتیجه ماند.
ـ هر چند انتقام گرفتن پاسخ طبیعی انسان در برابر خطاهای دیگران است اما بخشیدن، یک فضیلت اخلاقی و شاهراه سلامت روانی است. بخشش، یک رابطه سودمند اجتماعی در روابط انسانی است.
