جان، نفس، روان:
دانی که جز اینجای هست جایش روحی که مجرد شده است از اندام
ناصرخسرو
چاک خواهم زدن این دلق ریایی چه کنم روح را صحبت ناجنس عذابی است الیم
حافظ
با توجه به بضاعت اندک علمی، شناخت روح برای انسان ممکن نیست: «وَ یَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَ مَاأُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلا قَلِیلا؛ و از تو در باره روح مى پرسند بگو: روح از[سنخ] فرمان پروردگار من است و به شما از دانش جز اندکى داده نشده است.»(اسراء، آیه85) علی رغم آن صاحب نظران توصیف هایی کرده اند: برخی روح را همان نفس ناطقه میدانند که مجرد است و برخی ارواح را جسم های لطیف می دانند که در بدن ساری است و بعضی هم گفته اند که روح جوهر فردی است و در قلب می باشد و...
اگرچه در بعضى موارد روح و نفس را به یک معنا گرفته اند؛ ولى آنها دو جوهر متفاوت هستند. روح و نفس هر دو ذاتاً مجرد هستند با این تفاوت که نفس افعال خود را از طریق ابزار مادى انجام مى دهد ولی روح به ابزار مادى نیازی ندارد.
هویت واقعى انسان را روح تشکیل مى دهد. روح جسم نیست و اوصاف امور جسمانى ـ اعم از زمان، مکان، وزن، حجم، طول، عرض، عمق و جزء ـ را ندارد. اگر هویت واقعى انسان، به جسم مادى او بود با مردن و متلاشى شدن جسم، نابود می شد، در صورتى که آیات قرآن، بر بقاى انسان پس از متلاشى شدن جسم تأکید دارد. قرآن مجید در بحث خلقت انسان، پس از طرح مراحل جسمانى آفرینش انسان از خلقتى دیگر صحبت کرده است که اشاره به دمیدن روح در اوست: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنْسَانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ* ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَکِینٍ* ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَکَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ؛ و به یقین انسان را از عصارهاى از گِل آفریدیم، سپس او را [به صورت] نطفه اى در جایگاهى استوار قرار دادیم. آنگاه نطفه را به صورت علقه درآوردیم پس آن علقه را[به صورت] مضغه گردانیدیم و آنگاه برای مضغه استخوان هایى ساختیم بعد استخوان ها را با گوشتى پوشانیدیم آنگاه[جنین را در] آفرینشى دیگر پدید آوردیم؛ آفرین باد بر خدا که بهترین آفرینندگان است.»(مومنون، آیات 14ـ12) و همچنین آیه: «إِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی خَالِقٌ بَشَرًا مِنْ طِینٍ* فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ؛ آنگاه که پروردگارت به فرشتگان گفت من بشرى را از گِل خواهم آفرید، پس چون او را درست کردم و از روح خویش در آن دمیدم سجده کنان براى او[به خاک] بیفتید.»(ص، آیات 72ـ71)